Scale dogs: Een thuis voor geleidehonden in opleiding

Vzw Scale Dogs zoekt gastgezinnen

Vzw Scale Dogs leidt honden op tot geleidehonden voor mensen met een visuele beperking en kinderen met autisme. De vereniging werd precies 35 jaar geleden opgericht binnen Kiwanis Brussel Scale en heeft sindsdien tientallen, wellicht honderden mensen geholpen – volledig gratis nog wel. ‘Onze vzw telt acht medewerkers, van wie vijf hondentrainers’, vertelt directeur Olivier Erkelbout. ‘Daarnaast kunnen we rekenen op een tiental vrijwilligers die zich op verschillende manieren inzetten: ze maken publiciteit, geven demonstraties, gaan langs in scholen, enzovoort. En dan zijn er nog onze gastgezinnen die de honden opvangen zolang ze in opleiding zijn. Dat zijn er een dertigtal. Wij hebben immers geen eigen kennel waar de honden verblijven. Zonder hen zou het niet lukken. We zijn steeds op zoek naar nieuwe gastgezinnen.’

Eén hond op twee

Eerst leidde de vzw uitsluitend geleidehonden op voor personen met een visuele beperking. ‘Dat blijft onze voornaamste missie. Ongeveer de helft van onze honden blijkt na twee jaar niet geschikt om als geleidehond te werken – vaak om fysieke redenen, zoals heupof elleboogdysplasie, of omdat ze niet het juiste gedrag vertonen. Je hebt ook volwassen honden die een beetje kinds blijven’, glimlacht Olivier. ‘Zo’n 30 % van de honden die niet geschikt zijn als geleidehond, kan wel ingezet worden als assistentiehond voor kinderen met autisme. Daarom zijn we vijf jaar geleden ook gestart met die opleiding. De omgang met een hond heeft vaak een positief effect op kinderen met autisme. Contact leggen met andere mensen is soms moeilijk voor hen, maar met een hond lukt dat wél. Het dier geeft het kind meer zelfvertrouwen.’

Inclusiviteit

Dat er nood is aan assistentiehonden, is een understatement. De wachtlijsten zijn lang. ‘Twee jaar’, zegt Olivier. ‘En niet iedereen komt in aanmerking. Als blinde of slechtziende moet jouw beperking erkend zijn door het VAPH (Vlaams Agentschap voor Personen met een Handicap, n.v.d.r.). De lijst voor autismehonden werd zelfs zó lang dat we die noodgedwongen hebben moeten afsluiten.’

Het is niet zo dat de eerste op de wachtlijst automatisch de volgende hond toegewezen krijgt. Elk dossier wordt nauwkeurig bestudeerd. ‘De karakters moeten matchen, maar we kijken ook naar welke taken nodig zijn om te helpen met zelfstandigheid en de impact op inclusiviteit. Neem nu Harry, een slechtziende die in Brussel werkt bij de VRT en in Mechelen woont.

Hij pendelt met het openbaar vervoer. Zijn geleidehond maakt dat mogelijk. Of een meisje uit Aalst, 18 jaar oud, die door haar autisme niet meer naar school kon, de bus niet nam en nauwelijks nog buitenkwam. Dankzij haar hond lukt dat nu wel. Hoe mooi is dat?’

Labradors

Scale Dogs werkt uitsluitend met labradors – en niet de eerste de beste. De honden worden geselecteerd op hun kwaliteiten als geleidehond. ‘De meeste van onze honden komen van vzw Purpose Dogs, een vereniging die samenwerkt met de UGent en pups fokt op basis van erfelijke kenmerken. De opleiding van een geleidehond is namelijk duur. We moeten het slaagpercentage zo hoog mogelijk houden.’ Een hond kan pas echt als geleidehond worden ingezet als hij twee jaar oud is. Intussen kost hij handenvol geld: dierenartskosten, verzorging, onderdak, voeding, opleiding. ‘43.500 euro’, weet Olivier. ‘En toch bieden we de honden volledig gratis aan. Onze inkomsten komen uit vier bronnen: erfenissen, giften, sponsoring door bedrijven en steun van de Nationale Loterij en via projecten die de Koning Boudewijnstichting beheert.’

Momenteel heeft de vereniging dertig honden in opleiding, van 8 weken tot 24 maanden oud. In die periode verblijft het dier in een gastgezin. ‘Gastgezinnen vormen een enorm belangrijke schakel in onze werking’, benadrukt Olivier. ‘Daar vindt het dier liefde, stabiliteit en veiligheid. Twee jaar lang is dat zijn thuis, zijn familie.’

Op kot

De puppy krijgt wekelijks les, en ook het gastgezin krijgt begeleiding. Voor elk praktisch probleem is er een oplossing. ‘Zelfs als het gastgezin op vakantie gaat: dan nemen onze ‘vakantiegastgezinnen’ de zorg tijdelijk over. Als het dier 16 maanden oud is, begint de echte opleiding tot geleide- of autismehond. De wekelijkse lesmomenten worden dan dagelijkse lessen. De hond verblijft tijdens de weekdagen bij een zogenoemd ‘kotgastgezin’, zoals een student die op kot zit.’

‘Als de hond 22 maanden oud is, gaan we op zoek naar de juiste match. We vergelijken het profiel van het dier met de dossiers van de kandidaten. Is de hond extra goed in begeleiding op het openbaar vervoer? Dan zoeken we iemand die pendelt met trein of bus. Het moet ook klikken tussen hond en mens, dus zorgen we voor een kennismaking. Is er een match, dan volgt een maand intensieve opleiding. De instructeur komt elke dag langs en oefent samen met hond en baasje de dagelijkse taken en verplaatsingen. Tot de hond alle plaatsen en gewoontes kent en weet wat er van hem verwacht wordt.’

Carrièreswitch

Na die intensieve maand volgen nog twee maanden met wekelijkse opvolging. Pas daarna begint de hond echt aan zijn voltijdse carrière als geleidehond. Ook Olivier zelf heeft trouwens een carrièreswitch achter de rug: hij ruilde zijn job als ondernemer met plezier in voor de directeurszetel bij Scale Dogs. ‘Ik was uitgekeken op mijn werk en zocht iets zinvols, iets waar ik met goesting aan de slag kon. Mijn dochter werkt in de sociale sector. Dat inspireerde me. Zou ik me ook kunnen engageren in de social profit, vroeg ik haar. Ze gaf me het duwtje dat ik nodig had.’

Tekst: Bart Claes
Foto: © Tine De Wilde
Uit: uitgekamd juni 2025