Markante gebouwen - Architect Robert Schuiten

Verkaveling van het platteland

Robert Schuitens bouwvisie sluit nauw aan bij de tijdsgeest van de wederopbouw van het land na de verwoestingen van de Tweede Wereldoorlog. Het woningtekort trof vooral de arbeidersklasse die in de grote steden woonde. Politieke partijen en huisvestingsmaatschappijen ondernamen bouwinitiatieven om aan hun nood tegemoet te komen. Er volgden tal van verkavelingen van landelijke gronden rondom de steden met de oproep tot de terugkeer naar het platteland. Tegelijk werd er geïnvesteerd in de verbetering van het openbaar vervoer en de aanleg van autosnelwegen zodat de stedelijke werkgelegenheid bereikbaar werd vanuit de rand. De droom was dat ieder gezin kon beschikken over een eigen woning te midden van het groen. Natuurlijk raakte zo alles in een recordtempo volgebouwd en verstedelijkte het karakter van de groene rand.

De Schone Lucht-wijk

De belangrijkste wijk die Robert Schuiten ontwierp is de Schone Lucht-wijk. In 1947 gaf het s.a. Immobilière Electrobel hem de opdracht een parochiaal centrum met kerk en pastorij, school en winkelruimtes te ontwerpen in de bosrijke buurt. De planning van de Brusselse ring zorgde voor vertraging van het project, zodat er pas in het begin van de jaren 50 van start kon worden gegaan. Het ontwerp van een wijk in zijn geheel biedt veel voordelen. Schuiten kon alles zelf bepalen: open ruimtes, straten en de verkeerscirculatie. Hij stemde het uitzicht van de woningen op elkaar af en voorzag in de mogelijkheid van makkelijk contact tussen de bewoners. Zo was er oorspronkelijk een ‘woonstraat’ gepland, een autovrije toegangsweg tot de woningen waar de bewoners elkaar konden treffen. Van dit idee rest er niets meer, want ondertussen is er in deze straat zelfs parkeermogelijkheid.

Schuiten plande de woningen rondom het centraal gelegen plein, voor de kerk. De wijk bestaat zowel uit vrijstaande villa’s, driegevels als rijhuizen. In totaal zijn er vierentwintig woningen. Schuiten behoorde tot de strekking van het modern traditionalisme die de eenheid tussen de woning en de natuurlijke omgeving vooropstelde, er mocht geen tegenspraak zijn tussen architectuur en de omgeving. In zijn ontwerpen nam hij ook de aanplanting van bomen en begroeiing op. Voor de uitvoering gebruikte hij traditionele en natuurlijke materialen, waardoor de huizen geen aandacht opeisen. Later werden de bakstenen gevels wit geverfd met sommige gevels in lichtoranje, lichtgele of lichtblauwe tinten, waardoor het geheel minder zwaar oogt.

De bouw van de kerk zelf volgde pas later, in 1956. Het centrum werd nadien uitgebreid met tennisvelden voor ontspanning en de Franstalige basisschool Notre-Dame de la Trinité. Schuiten plande ook winkelgelegenheid in de wijk, daarvan rest nu enkel nog apotheek Christiaens.

De Sint-Jozefkerk

Ook de Sint-Jozefkerk is een bezoek waard. De kerk verving de bestaande noodkapel op de hoek van de Oppemlaan en de Schone Luchtlaan. In 1969 werd de oude kapel afgebroken en opnieuw opgebouwd op de gemeentelijke begraafplaats, waar ze nu als opslagruimte dienstdoet.

De kerk strekt zich in de lengte uit en bestaat uit twee verdiepingen: gelijkvloers is er de multifunctionele ruimte waarin een Franstalige bibliotheek is ondergebracht en op de eerste verdieping bevindt zich de eigenlijke kerk. De bronzen toegangspoort met uitgewerkte handgreep in de vorm van een pelikaan is het werk van Jacques ridder Moeschal (1913-2004). Ook het hek dat de doopkapel afsluit is van zijn hand. Hoewel de naam van deze Belgische beeldhouwer-architect zo goed als onbekend is, kent iedereen zijn monumentale betonnen beelden langs de autostrades. Robert Schuiten wijdde zijn laatste levensjaren aan de glasramen voor de kerk, maar hij kreeg het project niet gerealiseerd voor zijn dood. Het was zijn zoon François Schuiten, tekenaar van bijvoorbeeld de Duistere Steden, die de ramen ontwierp en realiseerde.

tekst: Karla Stoefs